NOS buitenland

1. Jordaanse kroonprins trouwt, nieuw hoofdstuk in de relatie met Saudi-Arabië?

   Voor het eerst in bijna dertig jaar viert Jordanië een groot koninklijk huwelijk. De kroonprins trouwt vandaag, prins Hoessein, met de Saudische vrouw Rajwa Al Saif. Het evenement gaat gepaard met veel pracht en praal, inclusief beroemde gasten, zoals het Nederlandse koningspaar en prinses Amalia.

   En de hoop is dat het huwelijk de banden tussen Jordanië en Saudie-Arabië versterkt. Tot voor kort was de relatie tussen de Jordaanse en Saudische koningshuizen zeer gespannen.

   Prins Hoessein is 28, de eerste zoon van de Jordaanse koning Abdullah II en koningin Rania. Hij is kapitein in het Jordaanse leger en wordt al jarenlang klaargestoomd voor het koningschap. Hij studeerde in Engeland en de Verenigde Staten en werd in 2015 de jongste persoon die ooit een bijeenkomst voorzat van de VN-Veiligheidsraad. Hij mocht twee jaar later de Algemene Vergadering toespreken en begeleidde zijn vader tweemaal tijdens staatsbezoeken aan president Biden in het Witte Huis.

   Afgelopen augustus verloofde hij zich met Rajwa Al Saif, 29 jaar en architect. Haar vader is zakenman, maar veel belangrijker is dat haar moeder tot de koninklijke familie van Saudi-Arabië behoort. Rajwa zelf is een nicht van de Saudische kroonprins Mohammed bin Salman.

   Dit zijn beelden van de ceremonie:

   Rajwa kan dus de eerste Saudische koningin van Jordanië worden. En dat zegt wat, want de laatste jaren boterde het niet tussen de landen.

   Couppoging?

   Toen Donald Trump in het Witte Huis zat, haalde Amerika de banden met Saudi-Arabië sterk aan. Daardoor konden de Saudiërs in het Midden-Oosten meer spierballen tonen. Er volgden bijvoorbeeld de boycot van Qatar en de 'ontvoering' van de Libanese premier, twee acties waarbij Riyad een grote rol speelde en die opschudding veroorzaakten in de regio.

   Maar de nieuwe houding van de Saudiërs werd voor Jordanië een probleem in april 2021, toen de Jordaanse autoriteiten een schokkende ontdekking deden: een groep hooggeplaatste samenzweerders plande een staatsgreep in Amman. De vermeende coupleider was de halfbroer van de Jordaanse koning, de voormalige kroonprins, Hamzah, die nu nog steeds huisarrest heeft.

   Een van de vele arrestanten bleek versleutelde berichten te hebben uitgewisseld met een adviseur van de Saudische kroonprins Mohammed bin Salman. Het gesprek tussen de coupplegers ging over hoe en wanneer ze het beste het regime van de Jordaanse koning Abdullah konden destabiliseren. Ze zouden de coronapandemie en de zwakke economie van Jordanië hebben willen gebruiken om onrust te stoken.

   Saudi-Arabië ontkende elke betrokkenheid bij de couppoging en stuurde een delegatie naar Amman om koning Abdullah er persoonlijk van te verzekeren dat het land geen slechte bedoelingen had. Maar Abdullah was er niet gerust op. Hij vloog samen met zijn zoon Hoessein naar Riyad en vertelde Mohammed bin Salman rechtstreeks dat niemand gebaat zou zijn bij destabilisatie van zijn land.

   Toenadering

   Met het huwelijk van vandaag lijken de twee landen toenadering te zoeken. Direct na de verloving belde de Saudische kroonprins met Hoessein om hem en zijn aanstaande vrouw veel geluk te wensen.

   Voor beide landen heeft het zin om de banden te herstellen. Bijna een half miljoen Jordaniërs werken in Saudi-Arabië en sturen geld naar hun eigen land, dat veel armer is. De Saudiërs investeren ook miljarden in allerlei zakenprojecten in Jordanië. Voor Saudi-Arabië kan het daarom geen kwaad om korte lijnen met het koningshuis in Amman te hebben.

   De Jordaniërs zijn om een andere reden ook blij met hun toekomstige koningin: zij is Arabisch en komt van de bakermat van de Islam. Jordaniërs gaan er prat op dat hun koninklijke familie, het Hasjemitisch koningshuis, directe afstammelingen zijn van de profeet Mohammed. Voor conservatieve Jordaniërs zal het huwelijk van Hoessein en Rajwa Al Saif voelen als de juiste, traditionele keuze.

2. Reddingsactie Mount Everest: sherpa tilt onderkoelde man uit zone des doods

   Een Maleisische klimmer is op de Mount Everest gered door een Nepalese sherpa, die hem vanaf de berg naar beneden bracht. De Maleisiër in nood bevond zich in de zogenoemde zone des doods.

   De sherpa kwam de Maleisische klimmer tegen op de berg toen hij een Chinese klant naar de top begeleidde. De Maleisiër klampte zich vast aan een touw en rilde van de extreme kou. In het gebied kan de temperatuur dalen tot minus 30 graden Celsius.

   De Nepalees wist zijn Chinese klant te overtuigen om niet meer verder te klimmen, maar de onderkoelde man te helpen. "Als we hem daar zo hadden achtergelaten, had hij dood kunnen gaan. Eén leven redden is belangrijker dan bidden in het klooster", zegt de boeddhistische sherpa tegen persbureau Reuters.

   De sherpa tilde de man in nood in zes uur tijd zo'n 600 meter naar beneden. Hier voegde zich een andere sherpa bij de reddingsactie.

   Gewikkeld in een slaapmatje werd de Maleisiër verder naar beneden gebracht. Soms sleepten de sherpa's hem door de sneeuw, op de meer rotsachtige stukken droegen ze hem om en om op de rug. Uiteindelijk bracht een helikopter de Maleisiër met behulp van een lange lijn naar het basiskamp. De Maleisische klimmer is inmiddels weer terug in zijn thuisland.

   De reddingsactie is uitzonderlijk, zegt een ambtenaar van het Nepalese ministerie van Toerisme tegen persbureau Reuters. "Het is bijna onmogelijk om klimmers op die hoogte te redden."

   Dit jaar zijn er ten minste twaalf klimmers overleden op de Mount Everest: het hoogste aantal in acht jaar tijd. Vijf anderen zijn nog steeds vermist.

3. Europees Parlement plaatst vraagtekens bij Hongaars EU-voorzitterschap

   Kan een land dat op het strafbankje van de EU zit wel voorzitter worden? Dat is een vraag die de afgelopen week door de wandelgangen in Brussel gonst. Het Europees Parlement roept de EU-landen vandaag in een resolutie op dit goed te onderzoeken. Veel Europarlementariërs gaan zelfs verder en willen dat Hongarije het voorzitterschap helemaal wordt ontnomen.

   Vanaf volgend jaar juli is het aan Hongarije om de EU voor te zitten. Een half jaar bepaalt het land dan mede de agenda. Daarnaast is het ook gastheer van een top en informele vergaderingen van de ministers.

   Tegen Hongarije is een strafprocedure gestart omdat het de rechtsstaat niet op orde heeft. Ook wordt al maanden EU-geld ingehouden vanwege de structurele corruptieproblemen. Premier Orbán zou de oppositie en vrije pers monddood hebben gemaakt. Omstreden wetgeving die het leven van de lhbti-gemeenschap heel moeilijk maakt, is ook een doorn in het oog van de EU. Volgens het Europees Parlement is Hongarije dan ook niet langer een democratie.

   Chantage

   Voor Europarlementariër Thijs Reuten van de PvdA is het ondenkbaar dat een land als Hongarije voorzitter wordt. "Orbán chanteert de EU momenteel in de sancties tegen Rusland. Hij probeert de situatie van de verschrikkelijke oorlog te gebruiken in zijn voordeel. Het is gevaarlijk zo'n land straks als voorzitter te hebben."

   De discussie wordt niet alleen gevoerd binnen het Europarlement. Deze week kwamen de ministers van Europese Zaken bij elkaar en spraken uitgebreid over Hongarije. Hoewel veel landen de kaken nog op elkaar houden, liet de Duitse minister Lührmann na afloop weten dat zij betwijfelt of Hongarije wel een goede voorzitter zal zijn.

   Kan het wel?

   Volgens de commissie-Meijers, een onafhankelijke groep Nederlandse juristen, is het juridisch wel degelijk mogelijk een land het voorzitterschap (tijdelijk) te ontnemen. Er zijn meerdere opties, zegt John Morijn van de commissie. "Je zou als Europese Raad kunnen besluiten dat een land geen voorzitter van de EU kan worden als er een artikel-7-procedure tegen je loopt." Zo'n maatregel kan genomen worden als minstens twee derde van de EU-landen dit zien zitten.

   Een andere optie is als België en Spanje, landen met wie Hongarije het voorzitterschap deelt gedurende 1,5 jaar, strengere voorwaarden stellen aan het land. "De verantwoordelijkheid van het voorzitterschap ligt altijd bij drie landen. Spanje en België kunnen afspreken dat de continuïteit gegarandeerd moet blijven tijdens het Hongaars voorzitterschap", aldus Morijn. Hongarije is dan gebonden aan de vooraf vastgelegde agenda.

   Toch lijkt er bij veel landen vooralsnog nog weinig animo Hongarije het voorzitterschap te ontnemen. Het is namelijk een maatregel die nog niet eerder is genomen. De keren dat een land het voorzitterschap niet deed, was dit op eigen verzoek. Zo besloot het Verenigd Koninkrijk het voorzitterschap in 2017 te weigeren omdat de Britten een jaar eerder hadden besloten uit de EU te stappen.

   Polen in 2025 aan de beurt

   In de wandelgangen van de Raad hoor je bovendien de vraag of het wel nodig is Hongarije het voorzitterschap af te nemen. Het land wordt al gekort op EU-geld. Bovendien volgt het Hongaars voorzitterschap direct op de Europese verkiezingen volgend jaar. Dat eerste half jaar zal men in Brussel vooral bezig zijn met het aanwijzen van nieuwe voorzitters binnen het Parlement en EU-commissarissen. Hongarije zou volgens diplomatieke bronnen dan ook niet zoveel kwaad kunnen doen.

   Maar volgens Europarlementariër Reuten en jurist Morijn gaat dit argument totaal niet op. "Wat is het signaal dat je geeft dat een land, dat geen democratie meer is, juist op dat moment voorzitter wordt van de EU?", vraagt Reuten.

   Morijn benadrukt dat het argument dat Hongarije weinig kwaad kan, vrij kortzichtig is. Hoewel het nu om Hongarije gaat, is Polen in 2025 aan de beurt om voorzitter te worden. Ook tegen dit land is een strafprocedure gestart omdat het de rechtsstaat niet op orde heeft. De maatregel tegen Hongarije kan dan dienen als voorbeeld voor Polen.

   Of Hongarije het voorzitterschap daadwerkelijk afgenomen zal worden, is maar zeer de vraag. Maar duidelijk is dat het Europees Parlement van plan is het land kritisch te blijven volgen. En hoewel er door de oorlog in Oekraïne even iets minder aandacht was voor de problemen in Hongarije zijn alle schijnwerpers nu weer op het land gericht.

4. Zoektocht Maddie McCann: verder onderzoek nodig naar gevonden voorwerpen

   De Duitse politie zegt dat het nog te vroeg is om te concluderen dat voorwerpen die vorige week werden gevonden in de zoektocht naar Maddie McCann iets te maken hebben met de verdwijning van de peuter. Een woordvoerder zegt dat het nog dagen of mogelijk weken duurt voordat er duidelijkheid is.

   Madeleine McCann verdween op 3 mei 2007 uit de vakantiewoning van haar ouders in Praia da Luz, in de Portugese Algarve. Vorige week werd drie dagen lang een stuwmeer 50 kilometer verderop uitgekamd door enkele tientallen onderzoekers uit Portugal, Duitsland en Groot-Brittannië.

   Aanleiding voor de zoekactie was het onderzoek naar de Duitse zedendelinquent Christian Brückner. Hij werd in 2020 aangehouden als verdachte. Hij zit momenteel in Duitsland een celstraf uit voor het verkrachten van een 72-jarige vrouw in hetzelfde gebied. Het stuwmeer zou een favoriete locatie van hem zijn geweest.

   Boorgaten

   Een Portugese krant schreef eerder op basis van politiebronnen dat er een relevante aanwijzing was gevonden, maar kon geen details daarover geven. Ook in het nieuwste persbericht zwijgt de politie over wat er precies is gevonden bij het meer.

   Wel was duidelijk dat agenten in het water naar sporen hadden gezocht en daarnaast op de oever boorgaten hadden gegraven voor grondanalyse.

5. Rechter: Australische media hadden genoeg bewijs voor oorlogsmisdaden commando

   Een van de meest gedecoreerde Australische oorlogsveteranen heeft een zaak verloren tegen drie Australische kranten die hem beschuldigden van oorlogsmisdaden. Ben Roberts-Smith was volgens de kranten betrokken bij het zonder goede reden doden van zes Afghanen.

   Roberts-Smith sleepte de uitgever van drie kranten - The Sydney Morning Herald, The Age, The Canberra Times - en drie journalisten voor de rechter voor een reeks verhalen die zij in 2018 publiceerden over zijn diensttijd als commando in Afghanistan. De kranten hadden volgens de rechter genoeg bewijs om te schrijven over de misdaden.

   Een verhaal dat zij optekenden was dat Roberts-Smith een Afghaanse man wiens handen vastgebonden waren, van een heuvel geschopt zou hebben, waarbij hij onder meer zijn tanden brak. Even later zou de Afghaan door een commando zijn gedood. Roberts-Smith ontkent dit en stelt dat de man een 'spotter' was van de Taliban die tijdens een missie in een maïsveld werd gedood.

   Commando's gehoord

   In de rechtszaak werden onder anderen commando's en oud-commando's gehoord. Op basis daarvan zegt de rechter dat het voldoende aannemelijk is dat de oorlogsmisdaden plaatsvonden.

   De kranten schreven ook dat Roberts-Smith mede-commando's pestte. Ook daar hadden ze volgens de rechter voldoende "contextueel bewijs" voor. Daarnaast zou hij een vrouw in een hotelkamer in Canberra hebben mishandeld. Ook daarvoor is genoeg bewijs, stelt de rechter.

   Geen strafrechtelijke gevolgen

   Het oordeel van de rechter heeft geen strafrechtelijke gevolgen. Dit was een civiele zaak waarbij Roberts-Smith, die de hoogste Australische militaire onderscheiding heeft, eerherstel zocht. In deze zaak ging het vooral over de vraag of kranten mochten schrijven dat Roberts-Smith oorlogsmisdaden pleegde. Strafrechtelijk is de oud-commando tot nu toe nooit vervolgd voor medeplichtigheid aan oorlogsmisdaden.

   Het oordeel is een overwinning voor Australische media, die meer openheid eisen over mogelijke oorlogsmisdaden van Australische militairen. Volgens een onderzoek dat het Australische ministerie van Defensie in 2020 publiceerde, brachten leden van de speciale eenheden van het Australische leger tijdens hun dienst in Afghanistan 39 burgers en gevangenen om het leven.